Наида Мујкиќ

БИ ТРЕБАЛО ДА СЕ ОБВИНИ СТАМБОЛ

Од стихозбирката „Шафран“

НА ПАЗАР

 

Ќе купиме риби. Ќе купиме овошје.

Ќе купиме дожд што ќе ти врне

по палтото додека ме покриваш. Ќе те видам

во одразот на своето срце. Ќе видиш дека не носам

гаќички. Ќе си купиме леб,

Ќе купиме цвеќе, ќе купиме вино. А каде

ќе го пиеме купеното вино...? Ќе се ценкаме

за најевтина маса под која ќе водиме љубов.

И ќе го пиеме виното.

Помеѓу рибји глави и крлушки што светкаат на сонцето.

Ќе си купиме време. Раката над твојата дланка обвиткана во плетена нараквица.

Ќе си купиме мрачни улици. Ќе го купиме првото збогум.

Лисјето ќе шушка под нашите нозе. Додека исчезнуваме.

СЀ ШТО БИ ТРЕБАЛО ДА СТОРАМ

 

Губат нерви затоа што носам жолти хулахопки

во февруари: додека газам, се топи снегот, прекрасниот

снег. И радост на децата.

Губат нерви кога ги сакам. Сѐ што во мене е

заводливост, во нив е вљубување.

Јас сум реплика на Париз на истокот на Кина - двојно

тегобна за машините што паѓаат пред

вкочанетите посетители.

Губат нерви кога ја штедам насмевката: или ќе

продолжите вака или веднаш ќе ги прекинете

односите со мојот сопруг. Притоа го оттурнувам

својот леб, но и овој збор што веќе нема моќ

да ме заштити. Во лебот ги замесив

зборовите на Весна Парун, па соседите

со право нека ја жалат мојата стрпливост кога ќе им понудам

парче намачкано со маст. И јас губам нерви

додека се вoвлекувам во корзет од тантели, и затоа што

со алкохол во градите ја исплакнувам болката во дождот.

Од профил јас секогаш сум Лилит,

похотна пред одарот на кој нема да лежам,

или после одарот, помеѓу стотиците демончиња

закачени за грлото од матката -

Никако да истуркам до крај.

Губат нерви затоа што џвакам гласно.

Губат нерви додека слушам вести

на стариот грамофон - каква лојалност

да изигруваш страдалничка. Гладните секогаш ќе бидат гладни.

Губат нерви кога не сум блиску - толку минути,

толку часови потрошени на недоразбирања.

Губат нерви што измислувам лажни причини.

Губат нерви додека чекам да го истраам својот живот.

ПОГЛЕДНИ ГО ОВОЈ КАМЕН

 

Погледни го овој камен

Гол како коска

Што се готви за патување

Од брачниот дом

 

Погледни го овој обоен поток

Погледни ги овие мали експлозии

На моите усни

 

Погледни со свртен грб

И ќе видиш

Дека може да се живее без срам или

Без поглед

ДОВЕРЛИВ ОГЛАС

 

Јас сум жена во раните

триесетти, правам пита

од праски со лаванда.

Плетам кога ми е

тешко на душата.

Минатата пролет живеев

сама во Виена. И вежбам

да не се лелеам по дванаесет часот.

Кријам дека пушам.

Но, ретко дома или

пред старците.

Тие ме плашат, па затоа

ги собирам мирисите на југот во

теглички - воздухот е поитар

одошто воодушевувањето над телата што

слегуваат од патот.

Одамна, додека бев

помлада

мислев дека

секоја смрт е поинаква, и оти

нема да можам да преживеам

доколку не верувам

во чуда.

 

Ја нудам својата љубов на

простачкиот француски

(Voulez-vous coucher avec moi ce soir?)

а својата чедност им ја поддавам на браздите

со црвена зелка.

 

Со помош на школките

останувам во детскиот свет

Ја расплеткувам морската трева

како својата коса

и пеам со празен мев.

ПОДАРОК

 

Во мермерната лагуна

Закитена со мртви тела

На медузите

Човек во кожена јакна

Му пријде на дрвото калинка

И побара три хеклани

Сонца, а јас во нив ги нурнав рацете

Како во дијаграм:

„Фустанот ќе биде каллив, и

Косата како на вештерка, и ќе биде молена

Како првата среда во август, кога

Селаните садат репка. Магла, семе и

Се разбира: малиот стап“.

 

Би сакала мене да ми пријдеш чесно,

Преку белите дробови на морето во кое

Се заплеткале остриги, преку проѕирните

Неподвижни медузи во кои

Сме вѕрени со гадење,

И да те насликам во своите

Зеници - издолжен лик

Пред продорниот здив

Над моите усни.

САМРАК

 

Гледав во писмата на кои

Не можев да одговорам

Писмата ја менуваа бојата, зашто

Беа прекриени со нишки

Од светлина што умира

Треба да се внимава да не се чита

Во самрак

Кога читам, заробена сум

Во одгласот на буквите

Само прстите можат да се мрдаат,

Додека не станат тешки како

Клинови и додека не ме повлечат удолу

Таму немаше кревет

Можеби само ќебе, и тоа само

Во мислите

Колку што повеќе им се спротивставував,

Толку повеќе ми бучеше во главата

Четвртото писмо ме има заборавено,

Како и петтото, шестото го турнав

Под третото,

Нешто не ме напаѓаше едно-подруго

Туку се лепеше за клепките

како топла

пајакова мрежа

Писмата се измама, како и

Весниците, школските летописи и романите измами -

Се читаат само еднаш и никогаш повеќе

ВОЗБУДЛИВО ПОПЛАДНЕ

 

Човекот во бела кошула

Не умре.

Мајка ми не умре.

Над премалената глава

Во стаклената витрина две електрични

Батериички се тркалаа

Од транзисторот до врамената

Фотографија на нејзиниот татко.

Беше слаб како сончоглед во ѓупско лето

На влезот во велеград. Устата

Му беше црна.

Нејзиниот нос беше проѕирен.

Лицето ѝ беше празно.

Забната протеза ја загубила

Помеѓу чаршафите додека повраќаше.

Човекот во бела кошула

Ја искористи таа прилика

И ми рече да дојдам утре.

Го однесов во болница

транзисторот на мајка ми.

Таму ја немаше забната протеза.

Се погледнавме.

Пред неговиот поглед

Јас почнав да пцујам.

ОСТАВИ ЈА ВРАТАТА ОТВОРЕНА

 

Убавиот ракопис на почетокот

Не беше самица за мене.

Убавиот ракопис на крајот

Не беше самица за мене.

Златото не е самица

за мене.

Зашто ја немам неговата

Коса во темјанушките под селотејпот

Зашто ја немам светкавата

Фотофрафија од која ми мавта

Да пријдам поблиску.

Ни фотогарфијата не е

самица за мене.

Некаде згрешив

Со својот лост од принципи.

Кога самицата ќе се отвори

Тој ќе нема причини

Повеќе да ме гледа.

ФИЛМ

 

На погребот под топола

Како во француски

љубовен филм

Застанаа

Сопругата и

Љубовницата

И пред дождот

Да се пролизга низ таговната

Зелена кабаница

Филмот заврши

Покрај патеката до редот тополи

Една душа

Што веќе за никого

Не можеше да се фати

Прошепоти: „За филмот

Не смее да се зборува

Додека филмот се гледа. Филмот

Не е топола“

Потоа се свитка

Во знак на прашалник,

И така си остана некое време.

КУФЕРОТ НА МОЈОТ МАЖ

 

Уште малку, па ќе застанам во куферот на мојот маж

А тој ќе земе ракатка рози од слама

Со несредени главички

И ќе посака да ги внесе

Во трпезарија

Од која ќе избувне мирисот на историјата

На моето срце

Потоа ќе застане за да ги поправи

Шарките што чкрипотат

Ќе се ниша, зашто секогаш тоа го прави

Кога поправа нешто

А кога ќе го понесе - бордо куферот

Со излижани рачки, зашто мора да замине

Од овој ден во кој некој друг некаде

Се вратил, јас нема ни да се поместам

И тој ќе се скрши како ребро од клавир.

БОЖИЌНИОТ ЦВЕТ

 

Понекогаш јас би го почитувала договорот

И би ја варосала нашата соба во бои

Според сопствениот избор.

Тогаш ние би се скарале.

Тој би заминал кај мајка му,

А јас би седнала на скалилата

И би му пишувала долго писмо.

Мајка му е табиетлија.

Јаде месо. На прозорецот од својата соба

Негува божиќен цвет во мали

Жолти вази. Тој цути розово, без

Промени, како нејзиното расположение.

Таа го храни со талог од кафе,

Со вода во која се варел компир,

И редовно му пее.

Еднаш ми подари

Една ваза, и јас ја спуштив

Покрај канта за ѓубре со педала

За домашна употреба.

Тогаш, како што е редот, морав

Да воспоставам нов режим: во земјата

Ги гасневме цигарите доколку

Пепеларникот не ни бил во близина,

Потоа

Го труевме со пиво од дното на чашите,

Го понижувавме со валкани

Топчиња од носовите, од ушите.

Лушпите од семки од тикви ги закачувавме

На најниските корења, како зборовите

На утеха што доаѓаа попосле.

Сѐ додека божиќниот цвет, со неподносливоста

На празна соба, и срамежливо,

Не процути црвено.

ИСТАНБУЛСКИТЕ БАЛОНИ

 

Каде да одам кога ќе се вратам од Истанбул?

 

Дома, да замесам леб и

Да го оставам преку ноќ

Да надојде, како пристаништето за Кадикој

 

Во училница, да држам

Часови за тоа како

Теоријата на книжевноста личи

На водоводни базени

Под тротоарите

По кои го гмечевме

Camel:

„Тука, погледни, ете тука

Низ тоа стакло можеш да ги видиш

Облакодерите од пајажина“.

 

Во кафеана, да пијам

Со колегите по перо, крај кои

Станувам уште

Поосамена, како берачите

На издушени балони

 

Или во бавчата на татко ми

Да заспијам од преголема радост

ТАА ОЧЕКУВАШЕ ПОВЕЌЕ

 

Таа очекуваше повеќе, повеќе месо

И мочуриштето да пее

Сува трска од која ветерот ги лупи

Фините влакненца

Себе си на неговиот грб

Исплашена дека секој момент би можел

Да посака да ја фрли преку дрвената

Пруга што води кон другиот крај

Пречувствителна како волјата на љубовникот

И да ѝ покаже нешто

Од што би се вчудовидела

Како кога ќе ѝ го скршеше розовиот брич

И ќе ѝ кажеше дека тој сака

Влакна на сите делови од женското

Тело

ПОЛИЦИСКИ ЧАС

 

Врската помеѓу

Човекот и жената,

Што не мора на глас

Да се каже

Не е два по полноќ

Во полицискиот час

Тоа се дрвја

На булеварите

Што го собираат

Очајот

На проживувањето на сето тоа.

ОДЛОМКА

 

Кога седам во купето

Моите дела имаат

Последици

 

Носот го залепувам до процорецот

И низ водопадот од бучавата на возот

Препознавам

Различни видови стебла

 

А секое ја има формата на твојата рака

Околу мојата половина

БИ ТРЕБАЛО ДА СЕ ОБВИНИ СТАМБОЛ

 

Кога сакаш еден маж, неговата осаменост

Не ја замислуваш како тераса на која

Тој спие во врелите и влажни јулски ноќи.

Со градовите е поинаку - тие постојано

Личат на некој друг.

И додека им ја поддаваш раката, собираш храброст

Како кога влегуваш во подрумската кантина

И сакаш да влезеш, но не се осмелуваш

Да пиеш вода од рака

Водата помни, но нема вкус

Ги вадеше триковите како смола што тече

Од мршите на стеблата

Потпирајќи се врз левата петица

Не го виде Истанбул

Но ги виде вецеата во кои

Луѓето се вагаа

Не зборуваше за љубовта

Но купи пламено-црвена шамија

А ако тоа не си била ти

Тогаш кој бил

ПОТСМЕВАЊЕ

 

Јас сум жена, а не утринска измаглина

помеѓу папокот на светот и лебдечките

частички што наликуваат на пајажина, на кои никако

не можеш да го фиксираш погледот. Сина измаглина која

не излегува од разумот, дрска, и со предизвикувачки

поглед, и секогаш по малку благодарна

што ја прогонуваат.

 

Го омекнав своето лице. Јас сум вода.

Истурена по скалилата. Расположлива.

Веќе го плакнам трепетот. На телата

што се плашат.

 

Зависноста исто така е вода.

Кога чекам на железничката станица,

гледам дека сите возови

што водат до тебе

на некој свој, интимен начин,

испаруваат

ШАФРАН

 

И мојот живот е шафран во цут

За секоја луковица четириесет

И девет недели мака

Со јазик ги допирам нежните

Краци на небото што ја палат

Кожата, лисјето

Имаше премногу порцелан

По кој се собираше прашина

А толку премалку жени

На масите

Беа склони кон изјави:

Ќе дојдеме, belezza,

И тогаш сѐ ќе биде свршено

Во сјајот на свечениот

Чаршаф

Што кришум си го извлекла

Од витрината на мајка ти

 

И мојот живот е шафран, блиску

Изникнат, и напнат како

Аорта на висок маж

На кој му се премногу важни

Шминката и церемониите

И кој секогаш се турка

Во преден план

И мојот живот е шафран -

Со неуедначени бои

И ист како сон на кој

Не можеме да се сетиме.

ЌЕРКАТА НА СТОЛАРОТ

 

Ако го спуштам - дрводелскиот нож

Така под меридијаните на планетата

Што не е во род со мене, на брановите на зенитот

Да се кали

Ако ја засечам кората на презреаното јаболко

Големо како око на епскиот јунак кој штотуку

Сфатил дека неговиот свет исчезнал

Ако го изровам снегот на нејзината неврастенија

Ако скинам парче од замесениот леб

Што го држиш во рацете како да држиш дете,

И тивко ти повторувам на уво: Би требало да се садат дрвја!

Ако излезам надвор и насадам шума

Едиствено - луѓето ќе ја исечат шумата

Тоа е тој штос кај луѓето - илјада во плус

Па илјада и еден во минус

Ако се стиснам помеѓу два темносини

Мелеци

Два хоризонта

И секоја смрт што не е океанска

Значи, ако - тој дрводелски нож -

Го замавнам пред вратата на пансионот во Умољани

Како хибрид на црниот лилјан

Ќе можеш ли од нултата точка да реферирараш кон некој непознат?

Кој ќе биде тој Х, кој сѐ уште не постои?

ДА СУМ ПРОДАВАЧКА НА ЈАБОЛКИ

 

Да сум продавачка на јаболки

би имала цвет во косата

и чизми што не пропуштаат

 

Да сум продавачка на јаболки

На оградите на Каспиското море

секако би имала цвеќе во косата

ЖЕНИТЕ

 

Жените се расприкажуваат пред да започнат птиците,

пред маглата да се разотиде

Жените им се потсмеваат на суштествата

под кои ѕиркаат до половина завитканите

монади

Жените носат чадорчиња во чантите

по ведро небо

Жените со собрани прсти ги пеглаат стутканите

шамивчиња од хартија

кога никој не ги гледа

и си посакуваат моменти на здодевање

за да го исперат мозокот или барем

да заборават на кашата од просо

Жените - натрацкани

со противречности

Сѐ уште не разбирате?

ЧОВЕКОТ ШТО ПРОДАВАШЕ ШЕЌЕР

 

Човекот што продаваше шеќер

ставаше цртички во работната тетратка

за секој измерен грам

Цртичките за еден грст

ги сокриваше во лицата

по кои растеше трска

Така шеќерот што се ронеше од очите,

од косата

или од брчките насмеанки

му се враќаше нему, како што се враќаат

часовниците неточно навиени,

или пак полудуваат, па не можеме

да спиеме