КОВЧЕГ

 

Во намера да оставам некои писма го отворив вечерва својот стар скопски ковчег што своевремено сепак беше убав картонски куфер со кој зачекорив во животот. Кога заминав од дома во него ги влечкав Платон, Андриќ и Достоевски, а набргу потоа, некако сосема природно, тој стана „стар ковчег”, прирачен склад на минатото. Сиве овие години сонував за спокојство што би ми допуштило тоа разбрането и од младоста замаглено време заклучано во него полека да го прелистам и нештата - настан по настан, чувство по чувство - да ги вратам на своето место.  Се разбира, во тоа никогаш не успеав. Со одминувањето на времето, таа желба ми се чинеше сѐ побесцелна, новите настани влечеа кон напред, новите планови ги потиснуваа старите, неостварени. Па сепак, можеби воден од некаква интуиција, посилна од волшепството на самиот живот што нѐ мами да одиме понатаму,  јас во својот стар ковчег љубоморно ги чував секоја трошка, секој плакат, секоја покана, некои чудни договори за одамна заборавените работи, па фотографиите, фотографиите... и, се разбира, писмата. Оставајќи ги тие безбројни дребулии, најчесто изморен, речиси никогаш не го ни отворав ширум капакот. Онака поднаведнат, ја завлекував раката под креветот, некако до половина го извлекував правливиот ковчег и во него ги уфрлував писмата, сликите и другите нешта. Притоа никогаш и не помислував дали воопшто нешто сѐ уште може да застане внатре. А ковчегот постојано примаше нови и нови содржини.

И еве, кога сега гледам што сѐ излегло од неговата утроба, просто се вчудоневидувам како можеле толку нешта да застанат на така мал простор.

Тогаш наеднаш сфатив. Тà тоа е затоа што минатото се слегнува, се стајува! Како гроб што полека се урива во себе самиот. Исчезнуваат земните нешта, остануваат значењата. А тие по својата природа се есенцијални. Сами по себе тие не се менуваат. Ги менува дури ишчитувањето...

Старите ковчези се важни зашто ги чуваат значењата дури и тогаш кога привидот на некој друг живот ќе ги избрише или ќе создаде ини значења за некои други ковчези.

Погледни само што се случило во овие неколку години, тој ужас на споулавениот, мрачен атавизам што како деланки на сите страни ги раздроби луѓето, ги растури судбините, ги скара очите во главата. Можеби јас сепак својот ковчег сум требал да го држам трајно затворен. Можеби секојпат кога го подотворав од него бегало по едно зло, по едно име. Зашто, каде се сега сите тие луѓе, сите тие значења што се стајуваат во темнината на мојот ковчег, во тоа опскурно заедништво од онаа страна на трагедијата? На многумина од нив им се загубила трагата. Каде ишчезнале, што ли работат? Дали можеби некои од нив го истрадуваат гризењето на совеста поради својата лекомисленост или наивност што во зол час им се оттргнала? И што всушност, така различни, понекои сосема сигурно и смртно спротивставени, бараат заедно во тој мој стар невин ковчег?

 

Pula, 1993